Ø Βασικός σκοπός: η αξιολόγηση της επάρκειας των μαθητών να χρησιμοποιούν σωστά το λόγο τους ανάλογα με τη γλωσσική περίσταση. Γι’ αυτό το σκοπό πρέπει από την εκφώνηση ήδη του θέματος να αναγνωρίζει κάτω από ποιες συνθήκες καλείται να μιλήσει ή να γράψει, ώστε να προσαρμόσει ανάλογα τη μορφή, το ύφος και το περιεχόμενο του λόγου του στις συνθήκες αυτές.
Ø Βασικά ερωτήματα που συμβάλλουν στον προσδιορισμό του εξωγλωσσικού πλαισίου:
Περίσταση | Είδος κειμένου |
· ποιος μιλάει · σε ποιον · πού και πότε · με ποιο θέμα · για ποιο σκοπό | 1. ΕΙΣΗΓΗΣΗ – ΟΜΙΛΙΑ – ΔΙΑΛΕΞΗ – ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ 2. ΕΠΙΣΤΟΛΗ 3. ΑΡΘΡΟ – ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ 4. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 5. ΔΙΑΛΟΓΟΣ 6. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ |
1. ΕΙΣΗΓΗΣΗ – ΟΜΙΛΙΑ – ΔΙΑΛΕΞΗ – ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ
α. Προσφώνηση: | Αγαπητοί συμμαθητές, Κυρίες και Κύριοι, Αξιότιμοι … κτλ. |
β. Πρόλογος: | Εισαγωγή στο θέμα με σύντομη και σαφή διατύπωση της άποψης θέσης του ομιλητή. Προφορικότητα και αμεσότητα στο λόγο (χρήση α’ προσώπου, ρητορικές ερωτήσεις, δραματικότητα στο ύφος). |
γ. Κυρίως ανάλυση: | Παράθεση επιχειρημάτων και τεκμηρίων που να δικαιολογούν τη θέση του ομιλητή. |
δ. Επίλογος: | Διατύπωση ευχής, προτροπής, πρόβλεψης κτλ. |
ε. Αποφώνηση-ευχαριστία | Έκφραση ευχαριστιών στο κοινό (Σας ευχαριστώ που ) |
2. ΕΠΙΣΤΟΛΗ
α. Δήλωση τόπου-ημερομηνίας: | Επάνω δεξιά στη σελίδα (λ.χ. Αθήνα, 12 Μαϊου 2005) |
β. Προσφώνηση αποδέκτη: | Επάνω αριστερά στη σελίδα Τυπική προσφώνηση: Αξιότιμε κύριε, Αγαπητοί αναγνώστες Φιλική και οικεία: Αγαπητέ, Αγαπημένη …Φίλε … |
γ. Πρόλογος: | Γράφουμε σύντομα και περιεκτικά την αφορμή της επιστολής μας. |
δ. Κυρίως ανάπτυξη: | Εκθέτουμε με επιχειρήματα τις απόψεις, ιδέες, προβληματισμούς μας. |
ε. Επίλογος: | Διατυπώνουμε με σαφήνεια τη βασική μας θέση με μορφή συμπεράσματος. |
στ. Επιφώνηση: | Ευχαριστούμε τον αποδέκτη και κλείνουμε την επιστολή με επίσημο ή ανεπίσημο ύφος (χωρίς να υπογράφουμε με το όνομά μας): Με βαθύτατη εκτίμηση, Με σεβασμό, Πάντα στη διάθεσή σας. Με αγάπη, Με φιλικούς χαιρετισμούς. |
3. ΑΡΘΡΟ – ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ
α. Τίτλος: | Υπάρχει πάντοτε τίτλος, ο οποίος στόχο έχει να προσελκύσει την προσοχή του αναγνώστη και να καταστήσει εξαρχής σαφές το θέμα του άρθρου. Χρήση ελλειπτικής έκφρασης και σημείων στίξης. |
β. Πρόλογος: | Εισαγωγή στο θέμα. |
γ. Κυρίως ανάλυση: | Υποστήριξη με χρήση επιχειρηματολογίας των απόψεών μας: ðΔιασαφηνίζουμε το θέμα – πρόβλημα. ðΑναφέρουμε τα αίτια. ðΓράφουμε τις επιπτώσεις – αποτελέσματα. ðΠροτείνουμε λύσεις ή μέτρα. ðΠαρουσιάζουμε αντίθετες απόψεις και τις αναιρούμε. |
δ. Επίλογος: | Συμπέρασμα, συνοπτική αποτίμηση της σημασίας του προβλήματος. |
4. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ
α. Δήλωση τόπου, ημερομηνίας, χρονολογίας: | Αθήνα, 26 Ιουλίου 2005 |
β. Προσφώνηση του ημερολογίου: | Αγαπητό ημερολόγιο … |
γ. Ανάπτυξη: | Εκθέτουμε με επιχειρήματα τις απόψεις, ιδέες, προβληματισμούς μας, με κατάλληλη παρεμβολή προσωπικών συναισθημάτων, ιδεών και βιωμάτων (προσωπικό και εξομολογητικό ύφος) |
δ. Κλείσιμο: | Αυτά γι’ απόψε …, Καληνύχτα … |
5. ΔΙΑΛΟΓΟΣ
α. Εισαγωγή: | Ä Ονοματοθεσία προσώπων. Ä Εισαγωγικές πληροφορίες. | û π.χ.: Δήμαρχος – Πολίτης Δ: Καλώς ήρθατε, χαίρομαι πολύ που … |
β. Κυρίως διάλογος: | Ä Επικέντρωση στο ζητούμενο. Ä Ανταλλαγή απόψεων. Ä Επιχειρηματολογία ομιλητών. Ä Κατάληξη σε συμπέρασμα. | û π.χ. Δ: Τελικά νομίζω ότι έχετε δίκιο. Είναι απαραίτητη η παρέμβαση του δήμου για … |
γ. Κλείσιμο: | Ä Αποχαιρετισμός ομιλητών. | û π.χ. Δ: Ήταν πολύ ευχάριστη η συζήτηση μαζί σας. Π: Εγώ σας ευχαριστώ για το χρόνο σας. |
6. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
α. Εισαγωγή: | Ä Ονοματοθεσία προσώπων. Ä Εισαγωγικές ερωτήσεις. | û π.χ.: Δημοσιογράφος-Πολιτικός Δ: Καλώς ήρθατε, χαίρομαι πολύ που … Π: Σας ευχαριστώ που με καλέσατε. |
β. Κυρίως διάλογος: | Ä Επικέντρωση στο ζητούμενο. Ä Ερωτήσεις πιο ειδικές που σχετίζονται με την ιδιότητα του συνεντευξιαζόμενου Ä Απαντήσεις με επιχειρηματολογία - αιτιολόγηση | û π.χ. Η επαναφορά της θανατικής ποινής, το ζήτημα της ευθανασίας. û π.χ. Γιατί υποστηρίζετε τη θανάτωση των εγκληματιών; û π.χ. Γιατί αποτρέπει την τέλεση νέων αδικημάτων. |
γ. Κλείσιμο: | Ä Φιλικός αποχωρισμός ομιλητών. | û π.χ. Δ: Ήταν πολύ ευχάριστη η συζήτηση μαζί σας. Π: Εγώ σας ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δώσατε να παρουσιάσω τις απόψεις μου. |
